top of page

Τι θα γινόταν εάν.....…ο Ναπολέων είχε νικήσει στο Βατερλώ;

Κι αν τα πράγματα δεν είχαν γίνει όπως έγιναν; Η ερώτηση ίσως φαίνεται ηλίθια, αλλά από κάτι τέτοιες ερωτήσεις ξεκίνησε και η Θεωρία της Σχετικότητας. Άραγε τι θα δούμε αν ανοίξουμε κάποιες πόρτες πίσω από τις οποίες κρύβονται εναλλακτικές επιλογές και εκβάσεις ιστορικών γεγονότων;


Η λέξη «Βατερλώ» είναι συνώνυμο της συντριπτικής ήττας. Ήταν η αποφασιστική ήττα του Μεγάλου Ναπολέοντα, όταν ο γαλλικός στρατός ηττήθηκε στην ομώνυμη μάχη από το συνδυασμένο στρατό των Γερμανών και των Άγγλων στις 18 Ιουνίου 1815. Ο Ναπολέοντας, όπως ο Χίτλερ, αποτελεί αγαπημένο θέμα σεναρίων εναλλακτικής ιστορίας. Άλλωστε και οι δυο ιστορικές μορφές έχουν πολλά κοινά σημεία: ήταν πανίσχυρες προσωπικότητες, έρμαια των παθών τους, δεν ήξεραν πού και πότε να σταματήσουν, και παρέσυραν μια ολόκληρη γενιά Ευρωπαίων, θυσιάζοντάς την στο βωμό της προσωπικής τους δόξας.

Η ιστορική πορεία του Μεγάλου Ναπολέοντα είναι μια ατέλειωτη σειρά από «τι θα γινόταν εάν;». Τι θα γινόταν εάν ο Ναπολέων σχεδίαζε μια επιτυχημένη απόβαση στην Αγγλία το 1805; Τι θα γινόταν αν είχε χάσει στο Αούστερλιτς, την πρώτη του μεγάλη νίκη; Τι θα γινόταν αν δεν είχε αποφασίσει να εισβάλλει στη Ρωσία αλλά είχε στραφεί προς τη Μέση Ανατολή, ακολουθώντας το δρόμο που είχε τραβήξει αιώνες πριν ο Μέγας Αλέξανδρος, προκειμένου να πλήξει τις βρετανικές κτήσεις στην περιοχή; Και τι θα γινόταν εάν ο Ναπολέων είχε νικήσει στο Βατερλώ;

Ο Ναπολέων Βοναπάρτης εμφανίστηκε στο προσκήνιο μετά το Διευθυντήριο, μια αδύναμη και διαιρεμένη γαλλική κυβέρνηση μετά την κόλαση της Τρομοκρατίας του Ροβεσπιέρου (1792-1794), στην οποία είχε εκφυλιστεί η Γαλλική Επανάσταση. Ενώ δεν ήταν ακόμα τριάντα χρονών, ο Ναπολέων κατάφερε τις πρώτες του στρατιωτικές νίκες στην Ιταλία μεταξύ 1796-97 και με το πραξικόπημα της «Μπρυμαίρ» έγινε ντε φάκτο ισόβιος δικτάτορας της Γαλλίας στις 9 Νοεμβρίου 1799.

Ο μεγάλος θαλάσσιος ανταγωνισμός ανάμεσα σε Γαλλία και Βρετανία έγερνε αποφασιστικά προς το μέρος της δεύτερης. Ωστόσο στις αρχές του 19ου αιώνα, τα νησιά της Καραϊβικής θεωρούνταν ακόμα τα πολυτιμότερα έπαθλα του Νέου Κόσμου. Επί εικοσιδύο χρόνια, Γαλλία και Βρετανία αντιμάχονταν για επικράτηση στην περιοχή. Το 1802 ο Ναπολέων έστειλε στρατεύματα για την ανακατάκτηση του πλούσιου σε ζαχαροκάλαμο νησιού Σάντο Ντομίνγκο –της σημερινής Αϊτής. Η εκστρατεία απέτυχε παταγωδώς και ο γαλλικός στρατός εξολοθρεύτηκε από τον κίτρινο πυρετό. Από τους 34.000 Γάλλους που είχαν σταλεί στην Αϊτή, μόνο τρεις χιλιάδες επέστρεψαν. Αυτό ήταν και το τέλος των γαλλικών φιλοδοξιών στην Αμερική. Οι Γάλλοι πούλησαν μάλιστα και την επικράτεια της Λουϊζιάνας στις νεαρές ΗΠΑ –οι οποίες διπλασίασαν με τον τρόπο αυτό την έκτασή τους. Χάρη στη χειρονομία αυτή, οι ΗΠΑ –άσπονδοι εχθροί των Βρετανών- μεταβλήθηκαν σε σύμμαχο των Γάλλων.

Το 1812, δείχνοντας πολιτική διορατικότητα και εμπιστευόμενος τον πανούργο διπλωμάτη του Ταλεϋράνδο, έναν Χένρι Κίσσιντζερ του 19ου αιώνα, ο Ναπολέων δεν εισέβαλλε ποτέ στη Ρωσία, αποφεύγοντας την ταπεινωτική ήττα και την καταστροφή. Έτσι κατάφερε να εκμεταλλευτεί μια ουρανόσταλτη ευκαιρία που ήρθε την ίδια χρονιά. Τον Ιούνιο του 1812 το Αμερικανικό Κογκρέσο κήρυξε τον πόλεμο στη Βρετανία. Οι Γάλλοι δεν μπορούσαν να ενισχύσουν στρατιωτικά τους Αμερικανούς λόγω της ναυτικής αδυναμίας τους, προσέφεραν όμως ισχυρή διπλωματική υποστήριξη. Ο Ταλεϋράνδος, που είχε ζήσει δυο χρόνια στις ΗΠΑ, γνώριζε τις αμερικανικές επιδιώξεις και ήξερε να παίζει πολύ καλά το διπλωματικό παιχνίδι εις βάρος της Αγγλίας. Η Βρετανία αναγκάστηκε να στείλει ισχυρές δυνάμεις στην Αμερική –κι έτσι αποδυναμώθηκε στο ευρωπαϊκό μέτωπο.

Το Νοέμβριο του 1814 ο Δούκας του Ουέλινγκτον, αρχιτέκτονας της ναπολεόντειας ήττας στο Βατερλώ, εστάλη στην Αμερική για να ηγηθεί στον πόλεμο που είχε ξεφύγει από τον έλεγχο και αποτελματωθεί. Αυτό επρόκειτο να στοιχίσει πολύ ακριβά στη Βρετανία.

Η μάχη του Βατερλώ, τον Ιούνιο του 1815 αποδείχθηκε καταστρεπτική ήττα –αλλά όχι για τους Γάλλους. Τα στρατεύματα του Μπλύχερ ηττήθηκαν κατά κράτος. Παρότι θα διεξάγονταν ακόμα μερικές μάχες με αυστριακές και ρωσικές δυνάμεις, οι Γάλλοι είχαν επικρατήσει. Μια νέα ισορροπία επικράτησε στην Ευρώπη, μια ισορροπία στην οποία η Αγγλία δεν έπαιζε κανένα ρόλο. Στη μετέπειτα μακρόχρονη ειρήνη επικράτησαν οι ηπειρωτικές δυνάμεις: η Γαλλία, η Γερμανία και η Αυστρία. Το στάτους κβο της Ευρώπης για τα επόμενα χρόνια είχε αποφασιστεί.

Η Γαλλία ήταν ο πολιτικός και στρατιωτικός κυρίαρχος της Ευρώπης. Η Γερμανία μετατράπηκε στον πιστότερο σύμμαχό της. Η Ρωσία, όπως και η Αγγλία, έμεινε οριστικά εκτός ηπειρωτικής Ευρώπης και στράφηκε εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αποσπώντας της τμήματα. Στο πλαίσιο αυτό η Ελληνική Επανάσταση ενισχύθηκε απροκάλυπτα από τον τσάρο, αποτελώντας τη θρυαλλίδα της μεγάλης έκρηξης στην πυριτιδαποθήκη των Βαλκανίων. Η Ελλάδα μετατράπηκε σε ανεξάρτητο κράτος –υπό την προστασία της Ρωσίας- το 1825. Η μετέπειτα πορεία της ανεξάρτητης Ελλάδας θα καθοριζόταν αποφασιστικά από τον ξένο παράγοντα –μόνο που στην περίπτωση αυτή τα νήματα δεν ξεκινούσαν από το Λονδίνο ή το Μόναχο αλλά από τη Μόσχα…

1,336 views
bottom of page